Bir Osmanlı Trajedisi Tarihyazımının Tarihle Oyunu

"Yaklaşımının hem yeni hem de ilginç olmasının yanı sıra Bir Osmanlı Trajedisi'ni gerçekten olağanüstü kılan, yazarın yaklaşımını kendi tercihi olarak bırakmaktansa edebi kuramlarla eleştirel bağlar kurarak kayda geçirmesi ve bu kuramları kullanırken kendi ihtiyaçlarına göre uyarladığı rafine yöntemler geliştirmesi."

Cemal Kafadar

Gabriel Piterberg, Bir Osmanlı Trajedisi'nde genç padişah II. Osman'ın 1622'de tahttan indirilerek öldürülmesi vakasını ayrıntılı bir şekilde inceleyerek tarihyazımının kendisini konulaştırıyor, olayın farklı ve birbirine rakip temsilleri üzerinden devlet kavramına çokkatmanlı bir perspektif sunuyor. Postmodernist anlatı kuramlarından da ustaca faydalandığı çalışmasında Piterberg, dönemin çelişkili ve siyasi tarihyazımının Osmanlı tarihinin yadsınamaz bir parçası olduğunu vurgularken "yaşanmış tarih" ile "yazılmış tarih"in birbirine karıştığı arşivlerde dilsel farklılıkların ardındaki yöntem ve gündemlerin de peşine düşüyor.

Bir Osmanlı Trajedisi, Osmanlı tarihinin en karmaşık ve çalkantılı dönemlerinden birini daha iyi anlamamız için deneysel bir çerçeve öneriyor; "trajik" bir olayın aktörlerini, tanıklarını ve anlatıcılarını da bu çerçeveye yerleştirerek Osmanlı'da dil, tarih ve devlet anlayışına dair yeni ve ilgi çekici sorular ortaya atıyor.

Gabriel Piterberg, UCLA Tarih Bölümü'nde profesör.