Divanu Lügati't-Türk - İnceleme, Tıpkıbasım - Deri Ciltli (2 Kitap)

Kâşgarlı Mahmûd’un Araplara Türkçe öğretmek amacıyla yazdığı Dîvânu Lugati’t-Türk, en önemli Türk dili yadigârlarındandır. Müellif, 25 Ocak 1072’de yazmaya başlayıp 10 Şubat 1074 Pazartesi günü Bağdat’ta bitirdiği eserini 1077’de dönemin halifesine sunmuştur. Eserin bilinen tek nüshasının istinsahı Sâveli Muhammed b. Ebû Bekr tarafından Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yazılışından 192 yıl sonra yani 1 Ağustos 1266 Pazar günü tamamlanmıştır. 17 satırlı 319 yapraktan oluşan ve Ali Emîrî Efendi tarafından satın alınan bu nüsha, Millet Yazma Eser Kütüphanesi, AE Arabi 4189’da muhafaza edilmektedir.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün yazılışının 950. ve eseri satın alıp Türk milletine armağan eden Ali Emîrî Efendi’nin vefatının 100. yılı münasebetiyle Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığımız tarafından Dîvânu Lügâti’t-Türk’ün eklemeler ve güncellemelerle gerçekleştirilen ikinci baskısında Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın takdim ile Kültür ve Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy’un sunuş yazıları ve İngilizce tercümeleri yer almaktadır.

Prof. Dr. Mustafa S. Kaçalin tarafından hazırlanan inceleme yazısında ikinci baskıda eserin satın alınma hikâyesinin kahramanı olan Ali Emîrî Efendi’nin tanıklığı öncelenmiş, Kilisli Muallim Rıfat’ın hâtıralarından aktardıklarına ilaveten Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün tespiti, satın alınması ve baskı sürecinin başlaması ile ilgili Ali Emîrî Efendi’nin Osmanlı Târîh ve Edebiyat Mecmuası’nda yazdıkları da dâhil edilmiştir.

İlk defa Dîvânu Lugâti’t-Türk’te yer alan Türk boylarına ait damgaların çizimleri, daha sonra eserden istifade ile bunları anlatan Bedrüddîn Aynî’nin Arapça el-Ikdu’l-Cûmân fî Târîhi Ehli’z-Zamân adlı eserinin nüshalarından tespit edilerek ikinci baskıya eklenmiştir. Türk boylarının anlatıldığı ve damgalarının çizildiği bu kısım, TSMK Emanet Hazinesi Nr. 1372’de kayıtlı el-Ikdu’l-Cûmân Tercümesi’nden transkribe edilmiş ve ilgili varakların görselleri kitapçığa eklenmiştir.

Bu ikinci baskıda, Ali Emîrî’nin doğum tarihi tashih edilerek hayatı daha ayrıntılı anlatılmış; özellikle eserleri ve yazıları ile neşirleri daha geniş bir şekilde ele alınmıştır.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün daha geniş kesimlere duyurulması amacıyla da Prof. Dr. Mustafa Kaçalin tarafından Dîvânu Lugâti’t-Türk ve Ali Emîrî Efendi hakkında yazılan inceleme yazısı, bu ikinci baskıda müfîd ve muhtasar şekilde özetlenerek İngilizceye tercüme edilmiştir.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün Besim Atalay tarafından hazırlanıp TDK tarafından basılan neşrine kadar diğer ilim adamları tarafından Dîvânu Lugâti’t-Türk’e dair yapılan istinsah, tercüme ve dizin çalışmalarından örnek sayfalar ikinci baskıda EKLER kısmına konulmuş ve böylece esere hizmet eden diğer şahsiyetlerin çalışmaları ilim camiasına tekrar hatırlatılmıştır.

Tıpkıbasım cildi ve inceleme kitapçığından oluşan iki ciltlik bu yayın, sertfikalı olarak halkımızın istifadesine sunulmuştur.