Fatımi Devleti'nde Türkler

Özet :

Fâtımî Devleti Şiîliği esas alan yapısıyla 910-1171 tarihleri arasında var olmuş bir devlettir. Fâtımîlerin Türk ve İslâm tarihinde büyük tesirleri olmuştur. Hakimiyetleri altında bulunan Sicilya adası vasıtasıyla Avrupa ve İslâm âlemi arasındaki kültür alış-verişinde de bir köprü vazifesi görmüşlerdir. Mısır ve Suriye’de hakim olmuş bulunan Fâtımîler, Mısır’da Tolunoğulları ile başlayıp Osmanlılara kadar gelen zaman diliminde bir geçiş devridir.

Çalışmada altı Fâtımî halifesi devrinde Türklerin rolü incelenmekte ve ülkemizde bu devletin tarihine ait ilgisizlikten oluşan boşluk doldurulmaktadır.

ÖNSÖZ 
KISALTMALAR
GİRİŞ
KAYNAKLAR VE TETKİKLER HAKKINDA
A) DİPLOMATİK VESİKALAR 
B) TEŞKİLÂTA DÂİR ESERLER 
C) VEKÂYİNÂMELER 

1) Husûsi Vekâyinâmeler 
2) Umûmî Vekâyinâmeler 
D) TABÂKÂT VE TERÂCİM KİTAPLARI 
E) MESÂLİK VE MEMÂLİK'E DÂİR KİTAPLAR 
F) SEYAHATNAMELER 
G) DÎNÎ KİTAPLAR 
H) TETKİK ESERLER 

BİRİNCİ BÖLÜM FÂTIMÎLER DEVRİNDE YAKIN-DOĞUNUN SİYASİ DURUMU
A- ŞİA'NIN ORTAYA ÇIKIŞI VE TARİHÎ GELİŞİMİ 
1- Zeydiyye: 
2- İmâmiyye: 
3- İsmâiliyye: 
 
B- DEVRİN BÜYÜK DEVLETLERİ 
1- Abbasîler: 
2- Selçuklular: 
3- Bizans İmparatorluğu: 
4- Büveyhîler: 

İKİNCİ BÖLÜM
FATIMÎ DEVLETİ'NİN KURULUŞU
A-  ŞÎÎ DA'VETİNİN MAĞRİB'E İNTİKÂLİ VE FATIMÎ DEVLETİNİN KURULUŞU 
B-  'UBEYD ALLAH EL-MEHDÎ (910-934) 
1- Ebû Abdullah eş-Şîî'nin Öldürülmesi 
2- el-Mehdiyye Şehrinin Kurulması 
3- Doğu Politikası 
4- Batı Politikası
5- el-Mehdî'nin Ölümü
C- EL-KÂİM Bİ-EMR ALLAH (934-946) 
1- İsyanlar 
2- Mısır'a Ordu Gönderilmesi 
3- Cenova'ya Donanma Gönderilmesi 
4- el-Kâim'in Ölümü 
D- EL-MANSÛR Bİ-ALLÂH (946-953) 
1- Ebû Yezîd İsyanının Bastırılması 
2- el-Mansûr'un Yaptığı Bazı Düzenlemeler ...
3- el-Mansûr'un Ölümü 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM EL- MU'İZZ Lİ-DÎN ALLAH (953-975) DÖNEMİ VE TÜRKLER
A- EL- MU'İZZ Lİ-DÎN ALLAH (953-975) 
1- el-Mu'izz'in Evrâs Seferi 
2- Endülüs Emevîleri İle İlişkiler ve Cevher'in el-Mağrib'e Gönderilmesi 
3- el-Mu'izz'in Sicilya Siyaseti ve Bizans'la İlişkiler 
4- Mısır'ın Fethi İçin Hazırlıklar 
5- Mısır'ın Fethi 
6- Cevher'in Fatımî Hâkimiyetini Mısır'da Pekiştirmesi 
7- Suriye Seferi ve Karmatîlerle Mücâdele 
8- el-Mu'izz'in Mısır'a Gelişi 
9- Karmatîlerle Savaş ve Suriye'nin Durumu 
10- el-Mu'izz'in Ölümü 
B- EL-MU'İZZ ZAMANINDA TÜRKLER 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM EL-'AZİZ Bİ-ALLÂH (975-996) DÖNEMİ VE TÜRKLER
A- EL-'AZİZ Bİ-ALLÂH (975-996) 
B- EL-'AZİZ Bİ-ALLÂH ZAMANINDA TÜRKLER 
1 - el-Hâcib Ebû Mansûr Alptekin et-Türkî eş-Şarâbî 
a-  Alptekin'in Tarih Sahnesine Çıkışı ve Dımaşk'a Gelişi 
b- Alptekin'in el-Mu'izz ile Yazışması 
c-  Bizans İmparatoru Çimiskes'in Dımaşk Önlerine Gelmesi...
d- Alptekin'in Sahil Şehirlerine Akını 
e-  Alptekin'in el-'Aziz'le Yazışması ve Cevher'in Büyük Bir
Ordu İle Alptekin Üzerine Gönderilmesi 
f-   el-'Aziz'in Bizzat Alptekin Üzerine Yürümesi ve Onu
Mağlup Ederek Hizmetine Alması 
g-  Alptekin'in Sonu 
2- Bektekin et-Türkî 
a-  Bektekin et-Türkî'nin Dımaşk Valiliği 
b- Bektekin'in Hacca Gitmesi ve Dönüşünde Vâdi el-Kurâ
Kalesini Ele Geçirmesi 
c-  Bektekin et-Türkî'nin Evlenmesi 
3- Bekçur et-Türkî 
a- Bekçur'un Tarih Sahnesine Çıkışı Humus Valiliği 
b- Bekçur'un el-'Aziz'le Haberleşmesi ve Onun Adına Haleb'i
Kuşatması 
c-  Bekçur'un Dımaşk Valiliği ve Vezir Ya'kub İbn Killis'le Mücâdelesi 
d-  Bekçur'un Dımaşk Vâliliği'nden Alınışı 
e-  Bekçur'un Bölgesel Güç Olma Faaliyetleri ve,Tekrar el-'Aziz'in Hizmetine Girmesi 
f-   Bekçur'un Sa'd ed-Devle İle Savaşı ve Sonu 
g-  Bekçur'un Ailesinin Durumu 
4- Mengütekin ! 
a- Mengütekin'in Suriye'ye Vali Tayin Edilmesi ve el-Kâid Munîr Üzerine Gönderilişi 
b- Mengütekin'in I. Haleb Kuşatması 
c-  Mengütekin'in II. Haleb Kuşatması 
d- Mengütekin'in Antartus'u Kuşatması ve Mağlubiyeti 
e-  Mengütekin Mısır'a Davet Edilişi 
f-   Mengütekin'in Ölümü 
5- Sebüktekin 

BEŞİNCİ BÖLÜM EL-HÂKİM Bİ-EMR ALLAH (996-1021) DÖNEMİ VE TÜRKLER
A- EL-HÂKİM Bİ-EMR ALLAH (996-1021) 
1- el-Hâkim'in Doğu Siyaseti ve Bizans'la İlişkiler 
2- el-Hâkim'in Mağrib Siyaseti 
3- el-Hâkim'in Şahsiyeti ve Bâzı Garip İcraatları 
4- el-Hâkim'in Ölümü 
B- EL-HÂKİM ZAMANINDA TÜRKLER 
1- Türklerle Mağribliler Arasında Mücâdele ve İbn 'Ammâr'ın Bertaraf Edilip, Yerine Bercevân'ın Getirilmesinde Türklerin Rolü 
2- Yınal et-Tavîl et-Türkî 
3- Dâî ed-Du'at Ebû Mansûr Aktekin ez-Zayf el-' Azûdî es-Sâdık el-Emîn 
a-  Aktekin ez-Zayf m Dımaşk Valiliği 
b- el-Kâhire'deki Hayatı 
c-  Dâî ed-Du'at Olarak Atanması 
4- el-Emîr Yaruktekin et-Türkî 
5- Sehm ed-Devle Sâvtekin 
6- Dürzî Mezhebinin Ortaya Çıkışında Türklerin Rolü 
a-  el-Hasan b. Haydere el-Fergânî el-Ahram 
b-  Muhammed b. İsmail Anuştekin el-Buhârî ed-Durzî 
7- Fustât'ın Yakılması ve Türklerin Durumu 

ALTINCI BÖLÜM
EZ-ZÂHİR Lİ-Î'ZÂZ DÎN ALLAH (1021-1036) DÖNEMİ VE TÜRKLER
A- EZ-ZÂHİR Lİ-Î'ZÂZ DÎN ALLAH (1021-1036) 
B- EZ-ZÂHİR Lİ-Î'ZÂZ DÎN ALLAH ZAMANINDA TÜRKLER 
1- Ebû Mansûr Anuştekin ed-Dezberî el-Cîlî 
a- Mısır'a Gelişine Kadar Olan Hayatı 
b- Mısır'a Gelişi, Buradaki Faaliyetleri 
c- Ba'labek, Kayseriyye ve Filistin Valilikleri 
d- Suriye Üzerine Gönderilmesi Ve Dımaşk Valiliği 
e- Anuştekin ed-Dezberî'nin Sonu 
2- Ebû Necm Bedr et-Türkî

YEDİNCİ BÖLÜM EL-MUSTANSIR Bİ-ALLÂH (1036-1094) DÖNEMİ VE TÜRKLER
A- EL-MUSTANSIR Bİ-ALLÂH (1036-1094) 
B- EL-MUSTANSIR Bİ-ALLÂH ZAMANINDA TÜRKLER 
1- el-Mustansır'ın Hilâfete Geçişi Sırasında Askerlerin Maaş Talepleri ve Türkler 
2- Ebû Sa'id et-Tusterî'nin Öldürülmesinde Türklerin Rolü 
3- Ebû el-Hâris Arslan b. Abdullah et-Türkî el-Besâsîrî 
4- el-Emîr el-Mukaddem Temam ed-Devle Kıvam el-Mulk Zû el-Riâseteyn Sebüktekin el-Mustansırî 
5- el-Emîr Kutb ed-Devle Barstogan
6- Türklerle Zencilerin Mücâdelesi ve Mısır'ın Harap Oluşu
a-  Çatışmanın Başlaması
b-  1066-1068 Yılları Arasındaki Çarpışmalar ve Zencilerin Sonu 
7- Nasır ed-Devle İbn el-Hamdân'ın Türklerle Arasının Açılması ve Bertaraf Edilmesi 
8- Emîr el-Cuyûş Bedr el-Cemâlî'nin Mısır'a Gelişi ve Türklerin Devlet Üzerindeki Etkilerinin Son Bulması

SEKİZİNCİ BÖLÜM
EL-MUSTA'Lİ Bİ-ALLÂH (1094-1101) DÖNEMİ VE SONRASINDA TÜRKLER
A-  EL-MUSTA'Lİ Bİ-ALLÂH (1094-1101) VE SONRASİ 
B-   EL-MUSTA'LÎ Bİ-ALLÂH (1094-1101) VE SONRASINDA TÜRKLER 
1 - Nasr ed-Devle Alptekin et-Türkî 
a-  el-Efzâl'in Vezârete Geçmesindeki Rolü 
b- Nasr ed-Devle Alptekin'in el-İskenderiyye Valiliği ve el-Musta'lî'ye Karşı Nizâr'ın Hilâfetini Desteklemesi
 2- Sa'd el-Mulk Gümüştekin 
3 - İzz el-Mulk Anûştekin el-Efzâlî 
4- el-Emîr Husâm el-Mulk Alptekin 
5- Bozguş el-Âdil 
6- Tâc el-Mulk Kaymaz 
7- el-Emîr Ebû el-Muzaffer Humartaş el-Hâfızî
8- Tarhan b. Salît b. Tarîf ve Kardeşi İsmail 

SONUÇ 
KAYNAKÇA
EKLER 
EK-I 
EK-ll 
DİZİN