Hattat Hafız Osman Efendi

Altı asra yayılan Osmanlı hat sanatı tarihine ışık tutacak yayınlara olan ihtiyaç, hat sanatına karşı artan ilgi sebebiyle günden güne fazlalaşmaktadır. Bu ihtiyacı karşılayacak ciddi araştırma mahsulü kitaplar, ehil eller eliyle bir bir yayınlamaya çalışmaktayız. İlk olarak Hattat, ebrûzen ve Türk-İslâm sanatları uzmanı Ömer Faruk Dere'nin, on yıllık uzun bir çalışma neticesinde kaleme aldığı, hat sanatı tarihinin en önemli sanatçılarından birinin tanıtıldığı "Hattat Hâfız Osman Efendi, Hayatı, Sanatı-Eserleri" adlı kitabı yayınladık.

Hat sanatında güzeli arama gayreti ilk devirlerden günümüze kadar devam eden bir yolculuktur. Bu yolculuk süresince bu sanatın rotasını yeni ufuklara yönlendiren deha çapında kabiliyetler olmuştur. XVII. asrın velûd hattatı Hâfız Osman Efendi de bu nadide hattatlardan biridir. Yüzyıllar boyunca gelişerek Osmanlı'ya kadar gelen bu sanat, Türk hat zevkinin temellerini atan "hattatların kıblesi" Şeyh Hamdullah'ın elinde yeni bir şîve kazanmıştır. Şeyh'in ortaya koyduğu usûl ve kaideler kendinden sonra gelen hattatlar tarafından benimsenerek Hâfız Osman Efendi'ye kadar taşınmıştır.

Kitapta ilk bölüm Hâfız Osman Efendi'nin hayatı ve talebelerine ayrılmıştır. Bu bölümde hocalarına da yer verilmiş olup bilinen kırk üç öğrencisinin eserlerinden örneklerle tanıtılmaktadır. Sultan II. Mustafa ve Sultan III. Ahmed'in de aralarında bulunduğu talebelerinden bazıları şair ve mutasavvıftır. Kitap Hafız Osman Efendi'nin sanat hayatına dair ilk defa yayınlanan bazı belgelerle zenginleştirilmiştir.

Yazarın incelemeleri neticesinde ortaya koyduğu bir başka önemli nokta ise Hafız Osman Efendi'nin eserlerinde kullandığı imza çeşitleridir. Mushaf, cüz, kıt'a, murakkaa, hilye-i şerife ve karalamalarından tespit ettiği elli beş farklı imza metniyle eşi görülmemiş bir imza zenginliği gözler önüne serilmiştir. Eserler bulundukları yere formlarına göre ve formlar kendi içinde tarih sırasına göre verilerek bir Hâfız Osman envanteri oluşturulmuştur. Eserin ebadı, tarihi, yazı cinsi, yazılan metin, tezhip ve cild hususiyetleri tek tek izah edilmiş, gerekli görülen eserler için isabetli değerlendirmeler yapılmıştır.

Yayımladığımız eser Osmanlı dönemi hat, cilt ve teship sanatı açısından çok önemlidir. Eser son derece titiz basılarak, ithal cilt bezi kullanılarak ciltlenmiştir.