Hicaz Seyahatnamesi

Seyahatnâmeler, coğrafya ve tarih kitapları gibi, beşerî bilimleri yakından ilgilendiren oldukça mühim eserler arasındadır. Yayına hazırladığımız seyahatname, Süleyman Şefik Söylemezoğlu Beyin Hicâz Seyâhatnâmesi isimli yazma eseridir. 1306/1890 tarihinde müsveddesi hazırlanan ve 26 Eylül 1308/08 Ekim 1892 senesinde temize çekilme işlemi tamamlanan eserin iki gün sonra da Sultan II. Abdül-hamîde sunulmuş olması, yazılma gerekçesini izah etmektedir. Yazma, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi Türkçe Yazmalar Bölümü TY 4199 numarada kayıtlı bulunmaktadır. Eser, sayfa numarasına göre düzenlenmiş olup, 385 sayfadan meydana gelmiş ve rika hat ile her sayfada 15 satır olarak yazılmıştır. Eserde bir hayli harita, plan ve sulu boya resimlere yer verilmiştir.
Seyahatnamede verilen malûmâttan anlaşıldığı kadarıyla, eserin kaleme alınış sebeplerini şöyle ifade etmek mümkündür. Birincisi, Süleyman Şefik Beyin babasının Surre Emini olarak Hicaza gönderilmesidir. İkincisi, Süleyman Şefikin bu bölgeyi görme merakı ve hac farizasını yerine getirme arzusudur. Üçüncüsü, Osmanlı idaresinde Hicaz bölgesindeki Osmanlının hakimiyet gücünü ve bu hakimiyetin zaaflarını; bölgedeki dinî, siyasî, sosyal, sağlık ve ekonomik durumu bizzat gözlemleyerek ve kaynaklara da dayandırmak suretiyle teferruattan sarf-ı nazar ederek esas noktaları ortaya koyma amacını taşır. Dördüncüsü ise, Vehhabiliğin teşekkülü ve Osmanlıya yaşattığı sıkıntılar anlatılmaktadır.