Kınalızade Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî

Kınalızâde Ali Efendi (ö.979/1572) müderrislik, kadılık ve Anadolu kazaskerliği gibi görevlerde bulunmuş Osmanlı bilginlerinden birisi olup, amelî hikmet (pratik felsefe) konusunda önemli bir eser olan Ahlâk-ı Alâî adlı kitabın müellifidir. Kınalızâde bu eserinde ferdî ahlâk yanında aile ve devlet ahlakıyla ilgili düşüncelerini ortaya koyar. Ayrıca teorik felsefeyle ilgisi sebebiyle oldukça orijinal sayılabilecek nefs-ruh, ruhların evrimi vb. konulardaki görüşleri de bu eserinde yer alır.
Elinizdeki bu eser Kınalızâde nin ahlâk felsefesini ortaya koymakta, onun engin kültürel mirası nasıl yansıttığını göstermekte, İbn Miskeveyh in Tehzîbü l-ahlâk, Nasîrüddîn-i Tûsî nin Ahlâk-ı Nâsırî, Celâleddîn Devvânî nin Ahlâk-ı Celâlî ve Muhyi-î Gülşenî nin Ahlâk-ı Kirâm adlı eseriyle karşılaştırmalar yaparak İslam dünyasında genel olarak hikmet-felsefe özelde amelî hikmet-pratik felsefe konularının muhtevasındaki gelişimi ve değişimi, felsefe-din ilişkisini gözler önüne sermektedir. Felsefe ve dinin nasıl iç içe geçtiği, felsefi kavramların nasıl dinî muhteva kazandığı, günlük hayata ve topluma nasıl yansıdığı ve yansıtıldığı, teorik bilginin pratik hayata nasıl mal edildiği rahatça görülmektedir. Bu açıdan kültür hayatımız ve felsefe tarihimiz açısından oldukça önemli bir çalışmadır.