Mülkiye Tekaüd Sandığı Kuruluşu ve Faaliyetleri (1880/1890)

Mülkiye Tekaüd Sandığı, 19. Yüzyılın sonlarında Osmanlı Devleti’nde binlerce memuıun çağdaş sosyal güvenlik sistemine kavuşmalarının yanı sıra bürokrasinin de tarihidir. Bürokrasinin geçirdiği aşamalar, çalışma şartları, disiplin sistemi, ödenemeyen maaşları ve zorlu emeklilik koşullarının tarihidir. Mülkiye Tekaüd Sandığı, aynı zamanda devletin ayakta kalmak için gerçekleştirmek zorunda olduğu değişimler arasında başta gelen sosyal güvenlik ve bürokratik reformun tanığıdır. Dünya siyasetindeki hızlı değişime ayak uydurmada yetersizlik, ardı ardına yenik düşülen savaşlar ve toprak kayıplarının hızlandırdığı mali kriz Osmanlının sosyal politikalara bakışını değiştirmiştir. Mülkiye Tekaüd Sandığı, bu değişen bakış açısının getirdiği yeni perspektiften sosyal güvenlik sisteminin kuruluşuna odaklanmaktadır. İlk defa olarak, Osmanlıda bürokrasi için emeklilik sisteminin oluşturulması, dönemin atmosferinde yaşadıkları zorluklara değinilerek memurların gözünden dile getiriliyor. Mülkiye Tekaüd Sandığı, kavram karmaşasını ortadan kaldırarak Osmanlı Devletindeki sosyal güvenlik tarihine bakış açımızı yeniden kurguluyor ve bugün uygulanan emeklilik sisteminin kuruluş temellerini daha iyi anlamamızı sağlıyor. Bunu yaparken bürokrasiyi meydana getiren memurlar kadar çoğunlukla gölgede kalan eş ve çocukların kimi hazin hikâyelerine bir anlık bakış atmamıza da imkân sunuyor.

ÖN SÖZ

KISALTMALAR

GİRİŞ

OSMANLI DEVLETİ'NDE EMEKLİLİK UYGULAMALARI

BİRİNCİ BÖLÜM

SANDIĞIN KURULUŞU VE FAALİYETLERİ

1. Mülkiye Memurları İçin Yeni Düzenleme ve Memurların Emekliliği

a. Memurlara Yönelik İlk Emeklilik Nizamnamesi

b. Memurlar İçin emeklilik Kanunu

c. İdarenin Kuruluşu

2. Sandığın Faaliyete Başlaması

a. Emeklilik Fonunun Oluşturulması

3. Sistemin Uygulanmaya Geçmesi

a. Emekliliğe Yoğun İlgi

b. Umum Tekaüd Sandığı

c. Emeklilik Sistemi Uygulaması ve Kararnamede Yapılan Değişiklikler

İKİNCİ BÖLÜM

EMEKLİLİK KAPSAMININ GENİŞLETİLMESİ VE AİLE MAAŞI

a. TSisteme Sonradan Dâhil Olanlar

b. Sandıkların Birleştirilmesi

c: Öğretmenlerin Emekliliği

d. Maluliyet Nedeniyle emeklilik

e. Yabancıların Emekliliği

f. Emeklilikten Sonra Yeniden Çalışma

2. Sandık Öncesinde Görevden Alınan ve Emekli Olanlar

a. Mütekaidin-i Kadime

b. Mütekaidin-i Kadimeye Maaş İçin Nizamname

3. Mazuliyet Sandığı

a. Mazuliyet Maaşı

b. Mazuliyet Kararnamesi

4. Aile Maaşları

a. Eş ve Çocuklara Maaş Tahsisi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SANDIĞIN İDARESİNDE ORTAYA ÇIKAN PROBLEMLER VE

MÜLKİYE TEKAÜD SANDIĞI FONU

1. Aidat Tahsilinde Problemler ve Zimmet Olayları

a. Aidat Tahsilatındaki Sorunlar

b. Zimmet Soruşturmaları ve Hırsızlık Olayları

c. Damga Vergisi ve Posta Ücreti

2. Mülkiye Tekaüd Sandığı ve Askeri Tekaüd Sandığı İlişkisi

a. İki Sandık Arasındaki Aidat Sorunu

3. Mülkiyet Tekaüd Sandığı Fonu

a. Sandığın Gelir-Gider Dengesi

4. Mülkiye Tekaüd Sandığı Fonunun Değerlendirilmesi

a. Mülkiye Tekaüd Sandığı ve Bank-ı Osmanî İlişkisi

b. Hazineye Borç Verilmesi

SONUÇ

KAYNAKÇA

DİZİN

EKLER