Ortaçağ Türk Tarihi Ana Kaynakları

Ortaçağ Türk Tarihi tek bir coğrafyanın tarihi olmadığından bu yaygın coğrafi ko-numlanış pek çok milletle teması beraberinde getirmiştir. Dolayısıyla kaynaklar çok değişik türlerde ve muhtelif dillerde oluşmuştur. Şimdiye kadar Ortaçağ Türk Devletleri kaynaklarına dair bazı eserler yapılmışsa da bunların tematik bir bütünlük arzetmediği görülmektedir. Bu çalışmada esas olarak Orta Asya, İran, Mısır, Anadolu ve Hindistan coğrafyalarındaki Ortaçağ Türk Tarihinin kaynakları mevzu bahis edilmiştir. Bunlar değişik dillerde yazılmış doğulu ve batılı kaynak kollekisyonlarından oluşmaktadır. Alt başlıklar olarak değişik tür ve dillerdeki kaynakların tasnifi ise devlet esasına göre yapılmıştır. Burada esasen bir devamlılığın tarihi olan Türk Tarihihinin "Ortaçağı" belki de ilk olarak saha esasına göre bir tasnife tabi tutulmuştur. Kaynakçalardaki bibliyografyalar şekil olarak İslâm Ansiklopedisi usullerince yapıldı. Kaynakçalar isim sırasına göre düzenlendi. Yazarların bilindikleri takdirde doğum ve ölüm tarihleri de adla-rının yanına eklendi. Bunun yanında eserde yer alan şahış ve kitap adlarının yazılışında bazı nüanslar göze çarpacaktır. Bu durum bu eserlerin yazar ve eser adlarının kullanılışındaki muhtelif yazımları göstermek amacıyla bir tektipleştirilmeye gidilemeden adlar çalışmaya aktarılmıştır. Ancak çok büyük bir değişme olmadığından kullanıcı için bu farklar o eseri tanıma bakımından bir sorun teşkil etmeyecektir. Çalışmadaki kaynakların sağlandığı eserler için ayrıca bir kaynakça verilmemiştir. Ancak eserdeki bölümler Fr. Babinger, C. Brockelman, E. Brown, Ş. Günaltay, Ö. R. Kehhâle, J. Richter, F. Sezgin, C. A. Storey, Mustafa Şakir, F. Wüstenfeld, Hayrettin Zirikli gibi müelliflerin hazırladığı pek çok kaynakça eseri yanında, bölüm yazarlarının ihtisas kütüphanelerinde geçirdikleri yıllar boyu süren emeklerinin de mahsûlüdür ve eserdeki kaynakçaların tamama yakını saydığımız benzeri eserlerden derlemelerden ziyade bahsedilen uzun ve zahmetli çalışmaların sonucu olarak yıllar içinde oluşturulmuş kaynakçalardır.

Bu çalışma gerek akademisyenler gerekse sahayla ilgili araştırmacılar için Türk-İslâm Tarihinin Ortaçağının ana kaynaklarına dair bibliyografik bir kılavuz niteliğindedir. Bu eseri hazırlarken "İyinin de iyisi vardır. Ancak mükemmeli yapılamayan şey tama-mıyla terk edilmez. Sonra gelenler eksiklikleri tamamlar." anlayışıyla hareket ettik. An-cak muntehâyi kemâl de muhâldir. Sahasında mütevazı bir teşebbüs sayılabilecek bu ese-rin amacı istikbaldeki çalışmalara bir öncü olmak ve şansı ise mütehassıslarınca tashih ve ilaveler ile geliştirilmek olacaktır.