Osmanlı Döneminde Vaizlik

Vaaz verme bütün dinlerde mevcut olan ve tebliğin esasını oluşturan bir faa­liyettir. İslam tarihinde Hz. Peygamber'den itibaren başlayan vâizlik, bütün Müs­lüman devletlerde cami eğitiminin temel taşlarından biri haline gelmiştir. Osmanlı Devleti’nde vâizliğe ayrı bir ehemmiyet verilmiş ve bütün ibadet mekânlarında vaaz veren bir âlim mutlaka görev yapmıştır. Özellikle devletin başkenti olan İs­tanbul'un selâtin camilerinde görev yapan vâizler ayrı bir önem kazanarak "kürsü şeyhi" sıfatıyla anılmışlardır.

Osmanlı döneminde vâizliğin tarihi ve genel yapısı hakkında şimdiye kadar ciddi bir çalışma yapılmamıştır. Bu sebeple arşiv belgelerine ve temel kaynaklara dayanarak böyle bir çalışma hazırlanmıştır.

Giriş bölümünde önce İslâm tarihinde vâizliğin gelişimi Osmanlı dönemine kadar özetlenmiştir. Daha sonra Osmanlı dö­neminde vâizliğin tarihî gelişimi ana hatlarıyla anlatılmıştır.

Birinci bölümde vâiz­lerin tayin ve azilleri ile maaşları üzerinde durulmuştur.

İkinci bölümde vâizlerin vazifeleri incelenmiştir. Özellikle vaaz verme vazifesi üzerinde durularak cuma ve haftanın diğer günleriyle birlikte kandil geceleri ve Ramazan ayında yapılan vaaz­lar incelenmiştir.

Üçüncü bölümde ise Osmanlı tarihinde vâizlerin sebep olduğu önemli bir olay olan Kadızadeliler ve Sivasiler çekişmesi konu edinilmiştir. Daha önce üzerinde pek çok çalışma yapılmış olan bu konu, vâizlikle doğrudan ilgisi bakımından ana hatlarıyla özetlenmiştir.