Osmanlı Mimarisi - Usul-i Mimari-i Osmani

Osmanlı Devleti’nde 19. yüzyıldan itibaren sanayi alanında kalkınma faaliyetlerinin hızlandığı görülür. Tanzimat’tan sonra fabrikalarda buhar makinelerinin kullanılması, sanayide gözle görülür bir gelişme yaşanmasını sağlamıştır. Devlet bu süreçte sanayinin ve teknolojik faaliyetlerin en büyük teşvikçisi olurken bir taraftan da bu teknolojiye ayak uydurmakta zorlanan küçük esnafı canlandırmak için çeşitli yollar denemiştir.
Bu yollardan biri de üretilen malların milletlerarası teşhiri olmuştur. Osmanlı Devleti’nin ilk katıldığı milletlerarası sergi, 1851 yılında düzenlenen Londra Sergisi’dir. Daha sonra Paris Sergisi, Chicago Sergisi, Napoli Sergisi, Madrid Sergisi gibi birçok sergiye iştirak eden devlet, Sultanahmed Sergisi ile bu gibi sergilere ev sahipliği de yapmıştır.
Osmanlı Devleti’nin katıldığı sergilerden biri de 1873 yılında düzenlenen Viyana Sergisi’dir. Devlet bu sergiye 1873 yılında katılmış, hazırlıklarına ise yaklaşık iki sene kadar önce başlamıştır.
İşte bu hazırlıklardan biri de Osmanlı’nın ihtişamlı devirlerinden kalan mimari eserleri tüm Avrupa’ya tanıtmak üzere hazırlanan “Usûl-i Mi’mârî-i Osmanî” (Osmanlı Mimarisi) isimli kitaptır. Osmanlı devrinin Bayındırlık Bakanı İbrahim Edhem Paşa’nın başkanlığında bir heyet tarafından hazırlanan bu eser Türkçe (Osmanlıca), Fransızca ve Almanca olarak üç dilde basılmıştır. 1873’te yayınlanan eserde, Osmanlı mimari eserlerinin bir kısmı renkli olmak üzere son derece itina ile çizilen şekil ve planları da yer almaktadır.
Kitap yayına hazırlanırken, Osmanlıca kısım hem sadeleştirme hem transkripsiyon olarak verilmiş, ayrıca eserin tıpkıbasımı -Osmanlıcası sonda olmak üzere- aynen konulmuştur. Osmanlı mimarisini görsel olarak ortaya koyan bu eser; mimarlar, mühendisler, çini ve porselen imalatçıları gibi güzel sanatlarla uğraşanların ve daha da önemlisi Osmanlı mimari tarihine ilgi duyan herkesin incelemesi gereken bir başucu kitabı.