|
BİRİNCİ BÖLÜM
PARİS ANTLAŞMASININ İMZALANMASINDAN
ABDÜLMECİT'İN ÖLÜMÜNE KADAR SİYASET
OLAYLARI (1856—1861) 1—97.
I. Islahat Fermanının Tahlili
FERMANIN HÜKÜMLERİ
Eski hak ve imtiyazların tekidi 1. — Din ve mezhep serbestliği 1. — Hıristiyan ve Müslüman olmayan diğer tebaamn din ve mezheple ilgili hak ve yetkileri 2. — Hıristiyan ve Müslüman olmayan diğer tebaaya tanınan siyasi haklar 2. — Hıristiyan ve Müslüman olmayan diğer tebaayı ilgilendiren cemiyet ve kültür hakları 2. — Müslüman tebaa ile Hıristiyan tebaa arasında ve Hıristiyan tebaamn kendi aralanndaki münasebetlerden doğan adalet işleri 3. — Hıristiyan ve Mi slüman olmayan diğer tebaamn askerliği 3. — İdarî hükümler 3. — Malî hükümler 4. — Bayındırlık hükümleri 4. — türlü hükümler 4. — Islahat fermanının Gülhane hattı hümayunu ile mukayesesi 5. — Islahat fermanının Paris antlaşmasında yeri 6.
II. ISLAHAT FERMANININ DEVLETİN SİYASETİ ÜZERİNE TESİRİ
Osmanlı devlet adamlarının ferman hakkındaki düşünceleri 7. — Müslüman halkın ferman hakkmda düşünceleri 8. — Hıristiyan halkın ferman hakkmda düşünceleri 10. — İstanbul'daki elçilerin ferman hakkmda düşünceleri 11. — Islahat fermanının yürütülmesinde güçlükler 12. — Osmanlı Devletinin yapısından doğan güçlükler 12. — Avrupa'nın gelişmesinden doğan güçlükler 13.— Paris Antlaşması Devletlerinin müdahaleleri 14. — Osmanlı İmparatorluğu hakkmda Rus emelleri İS. — İngiltere'nin Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki siyasetinin prensipleri 16. — Fransa'nın Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki siyasetinin prensipleri 18. — Avusturya'nın Osmanlı İmparatorluğu hakkındaki siyasetinin prensipleri 19. — Osmanlı İmparatorluğu ve Prusya ve Piyemonte 20. — Büyük Devletlerin ıslahat hakkındaki tezlerini kabul ettirmek için müdahaleleri 20. — Büyük devletlerin müdahaleleri karşısında Osmanlı devlet adamları 22. — Âli Paşa'nm lâyihası: (Paşaya göre Avrupa'nın siyasi ve içtimai bünyesi) 24. — Avrupa'yı tanıyan Osmanlı hıristi-yanlanmn devletten şikâyeti 24. — Osmanlı hıristiyanlannın şikâyetlerini önlemek için Âli Paşa'nm tavsiye ettiği tedbirler 25. — Osmanlı hıristiyardanna eşit muamele yapılması hakkmda ileri sürülen tenkitlere Âli Paşa'nm cevabı 25.—Âli Paşa'nın eğitim konusu hakkmda düşüncesi 26. — Âli Paşa ve medenî kanun 26. — Fuat Paşa'nm düşüncesi 26. — Islahat fermanı hakkmda netice 27
III. İÇ İSYANLAR VE AVRUPA DEVLETLERİNİN MÜDAHALESİ
1— Cidde olayları ve Suriye isyanları 29.
XIX. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunda çıkan isyanların karakteri 29.— Suriye'de halkın din ve mezhep dununu 30. — Isyanlann sebepleri : Dür-zilerle Maruniler arasında düşmanlık 30. — Kötü idare 31. — Islahat fermanının Suriye'de tepkileri 32. — Cidde olayları 32. — Suriye'de isyanın başlaması ve gelişmesi 33. — Bâb-ı âli ve Suriye isyanları 35. — Avrupa devletlerinin Suriye isyanlarına müdahalesi 36. — Fuat Paşa'nm Suriye isyanlarının bastırılmasında rolü 37. — Suriye'de Fuat Paşa'nm Fransız kuvvetleriyle işbirliği yapması 38. — Avrupa komisyonunun çalışmaları 39. — Lübnan'ın yeni idare tarzı 40.
2 — Eflâk ve Buğdan olayları "Romanya Birliği" ( 1856—1862 )
Eflâk ve Buğdan'ın Osmanlı İmparatorluğundald dununu 42. — İçtimai ve iktisadi durumu 43. — Rusya'nın Eflâk ve Buğdan hakkındaki ihtirasları 44. — Eflâk ve Buğdan'da milliyet fikrinin gelişmesi 46. — 1848 Fransız inkilâbının Eflâk ve Buğdan'da tepkileri 47. — Paris antlaşmasının Eflâk ve Buğdan'la ilgili hükümleri 49. — Paris antlaşmasını imzalayan devletlerin Eflâk ve Buğdan'la ilgilenmelerinin sebepleri 51. — Osmanlı devlet adamlarının Eflâk ve Buğdan hakkında düşünceleri 53. — Eflâk ve Buğdan idaresinin birleştirilmesi için ilk teşebbüsler 54. — Paris antlaşmasının Eflâk ve Buğdan'la ilgili hükümlerinin yürütülmesi 55. — Napolyon III.'ün baskısı 55.— Voyvoda seçimlerinin doğurduğu siyasi buhran 56. — Paris toplantısı 60. — Albay COUSA'nm Eflâk ve Buğdan'a müşterek voyvoda seçilmesi 61. 3 — Sırbistan olayları 64. Sırbistan'da Paris kongresine kadar muhtariyet idaresinin gelişmesi hakkında bir hatırlatma 64. — Paris antlaşması ve muhtar Sırbistan eyâleti 67. — Paris Antlaşmasından sonra Sırp beyliğinin Osmanlı Devletine karşı durumu 68. 4 — Karadağ isyanları 70. Osmanlı İmparatorluğunda Karadağ'ın durumu hakkında bir hatırlatma 70. — Karadağlıların Ruslarla münasebeti 71. — Karadağ ile Osmanlı Devleti arasında ihtilâf 72. — Kırım muharebesinden sonra Osmanlı-Karadağ münasebetleri 73. — Osmanlı Karadağ harpleri 74. 5 — Osmanlı-Yunan münasebetleri ve Avrupa Devletlerinin bu münasebetlere müdahalesi 76. 1830'da Yunanistan 76.— Capo d'Ystria'nın idaresi 77. — Kural Otto idaresinde Yunanistan 79. — Yunanistan'ın istiklâl kazanmasından Kırım muharebesinin başlarına kadar Osmanlı-Yunan münasebetleri 81. — Kırım muharebesi ve Yunanistan 83. — Paris Kongresi ve Yunanistan 85. 6 — Osmanlı-Mısır münasebetleri 85. 1841 fermanına göre Mısır'ın Osmanlı İmparatorluğunda!» durumu 85.— 1841'den sonra Mehmed Ali Paşa'nm Bab-ı Ali ile münasebetleri 87. — Mehmed Ali'nin Mısır'da başardığı işler 87. — Mehmed Ali Paşa'mn halefleri zamanında Osmanh-Mısır münasebetlerinin mahiyeti 89. — Süveyş Kanalı meselesi (tarihçesi) 90. — Süveyş kanalının açılmasında rastlanan teknik ve politik güçlükler 91.
7 – Kuleli vak'ası Umumî efkârın Abdülmecit aleyhine dönmesi 95. — Kuleli Vak'ası 95. — Kuleli Vak'aaımn ehemmiyeti hakkında görüşler 96. — Abdülmecit'in ölümü 97.
İKİNCİ BÖLÜM
ABDÜLMECİT DEVRİNDE MÜESSESELER VE ISLAHAT HAREKETLERİ 98.
I. BAB-I HÜMAYUN "PADİŞAH KAPISI" 98.
Padişahın şahsiyeti 98. — Abdülmecit padişahlığı nasıl anlıyor 101. — Padişahın tabi olduğu geleneklerde Abdülmecit'in yaptığı yemlikler 102.
II. BAB-I ALÎ
Sadrazam 105. — Sadrazamların Abdülmecit ile münasebetleri 106. — Islahat fermam devrinde Abdülmecid'in sadrazamları: (Mustafa Reşit Paşa, Mehmet Emin Âli Paşa, Mustafa Naili Paşa, Kıbrıslı Mehmet Paşa, Mütercim Rüştü Paşa) 109.
III. BAB-I MEŞİHAT
ABDÜLMECİT DEVRİNDE ŞEYHÜLİSLÂMLAR.
IV. BAB-I SERASKERÎ 115. V. MECLÎSLER
Meclis-i Meşveret ve Meclis-i Şûra 116. — Meclis-i Has veya Meclis-i Vükelâ 117. — Diğer meclisler 119. — Meclis-i Vâlây-ı Ahkâm-ı Adliye 120. — Meclis-i Dâr-ı Şûray-ı Askerî 120. — Meclis-i Tophane-i Âmire 121.— Meclis-i Maarif-i Umumiye 121. — Meclis-i Maliye 121. — Meclis-i Âli-i Tanzimat 122. — Meclis-i Âli-i Umumi 122. — Diğer meclisler
VI. NEZARETLERİN KURULMASI
Batılı usullerin hükümet teşkilâtında tatbik edilmesi 123. — Umur-u Dahiliye Nezareti (İçişleri Bakanlığı) 123. — Umur-u Hariciye Nezareti (Dışişleri 'Bakanlığı) 123. — Umur-u Maliye Nezareti (Maliye Bakanlığı) 124. — Evkaf-ı Hümayun Nezareti 124. — Umur-u Ticaret ve Ziraat Nezareti (Ticaret ve Ziraat Bakanlığı 125. — Umur-u Nafıa Nezareti (Bayındırlık Bakanağı) 125. — Umur-u Maarif Nezareti (Millî Eğitim Bakanlığı)
VII. İMPARATORLUĞUN MÜLKÎ ÎDARE SİSTEMİ
Mülk! taksimat ve idare teşkilâtı "Tanzimatın ilk yıllarında" 127. — Tanzimat devrinde mülki taksimat ve idare teşkilâtında yapılan değişiklik Mülki idarenin teftişi 131. — Mülkiye memurları için ilk vazife ve selâhiyet kanunu 133.
VIII. ADALET SÎSTEMİ
Şeriatın ehemmiyeti 134. — Osmanlı müesseselerinde İslâm hukukunun tesiri 135. — İlmiye sınıfı (Medreseler, Kadılar, Medrese ile kadılık mesleğinin ilgisi, müftüler) 135. — İlmiye sınıfının karakteri 140. — ilmiye sınıfının bozulması. 141. — ilmiye sınıfının siyasette menfi rol oynaması 142. — Abdülmecit devrinde ilmiyenin seviyesini gösteren örnekler 143. — ilmiye sınıfının disiplinini düzenleme teşebbüsleri 145. — islâm dini ile hıristiyan dini arasında mevcut farka dair Cevdet Paşa'nın düşüncesi 146. — Abdül-mecid devrinde adalet teşkilâtında İslâhat 148. — Tanzimattan önce mevcut mahkeme tipleri 148. — Adalet teşkilâtında ıslahat yapılmasını gerektiren sebepler 149. — Cinayet mahkemeleri "Meclîs-i Tahkikat"ın kurulması 149.— Muhtelit ticaret mahkemeleri 150. — Ceza ve Hukuk Karma Mahkemeleri 152. — Meclis-i Vâlây-ı Ahkâm-ı adliyenin yargı yetkisi 152. — Abdülmecit devrinde tanzim edilen yeni kanunlar: (Ceza kanunnâmesi. Ticaret kanunnâmesi) 153. — Arazi kanunnâmesi 154. — Şer'î mahkemelerde ıslahat 154. — Adalet alanında ıslahatın neticeleri
IX. ABDÜLMECİT DEVRİNDE ORDU
Mahmut II. nin oğluna bıraktığı ordunun durumu 156. Gülhane Hatt-ı Hümayununda ve ıslahat fermanında askerlik ile ilgili hükümler 157. — Kur'a ile ve gönüllü olarak askere alma usulünün kabulü 158. — Askerlik hizmetinin tesbiti ve sınıflandırılması 160. — Hıristiyan halkın askere alınması meselesi 160.— Din mezhep farkı yönünden çıkan güçlükler 160. — Gelenekler ve ananeler yüzünden çıkan güçlükler 161. — Askerlik psikolojisi sebebiyle çıkan güçlükler 161. — Ordu teşkilâtı 162. — Muvazzaf kuvvetler 162. — Yedek (redif) kuvvetler 163. — Yardımcı kuvvetler 164. — Başı bozuk kuvvetler 164. — Savaş halinde Osmanlı ordusunun mevcudu 165. — Osmanlı ordusu hakkında takdir ve tenkitler
X. EĞİTİM SİSTEMİ
Tanzimat ve eğitimin önemi 168. — Eğitim programının hazırlanması ve teşkilât 170. — İlk öğretimin ıslahı için çalışmalar 170. — Kız rüştiyeleri 172. — Darülmaarif "Lise" 173. — Darülfünun "Üniversite" 173. — Askerî öğretim 174 — Meslek ve teknik öğretimi (DarüJmuallimin-Oğretmen okulu) 175. — Mekteb-i Mülkiye (Siyasal Bilgiler Okulu) 175. — Diğer meslek ve ihtisas okulları. 176 — Encümen-i Daniş (Akademi) 176. — Eğitim ile ilgili meseleler (Türkçenin sadeleştirilmesi) 178. — Umur-u Hariciye (1831) 181. —Yabancı dil meselesi 181.— Terim meselesi 182. — Medresenin yeni eğitim hareketine karşı koyması 184. — Umumi efkâr ve basın 188.
XI. MALİYE TEŞKİLATI
Gülhane hattından önce Osmanlı maliyesi hakkında genel bir hatırlatma 191. — Osmanh maliyesinin temel prensipleri 191. — Maliye teşkilâtı 191.— Vergi sistemi 195. — Gülhane Hattının ilânından önce Osmanb maliyesinde ıslahat teşebbüsleri 197. — Vergilerin toplanması ve tahsisi 19$. — Gülhane Hattının ilânından sonra maliyede yapılan ıslahat teşebbüsleri 200. — Abdülmecit'in tahta çıktığı sıralarda malî durum 200. — Gülhane hattı ve ıslahat fermanında maliye ile ilgili hükümler 200. — Maliye teşkilâtında yemlikler 200. — Vergi sisteminde yenilikler 201. — İltizam usulünün kaldırılması 201. — Yeni vergi usullerine karşı tepki 203. — Maliye sisteminde sarsıntılar 203. — İsraflar 205. — İlk bütçe 207. — Avrupa'dan borç para alınması 209. — İlk borçlanma teşebbüsü 209. — İlk borçlanma 210. — İkinci borçlanma 211. — Üçüncü borçlanma 211. — Dördüncü borçlanma 212. — Abdülmecit devrinde malî durumun hulâsası
XII. ABDÜLMECİT DEVRİNDE SOSYAL EKONOMİ
1 — Ekonomi hayatının çöküşü ve ıslahat teşebbüsleri 213.
Çöküş sebepleri 213. — Geçici sebepler (harpler, ihtilâller ve isyanlar) 213. — Batıya dönüş 214. — Temel sebepler : Ticaret yollarının değişmesi 215. — Avrupa endüstri inkılâbının ve kapitalizmin tesiri 215. — Kapitülâsyonların tesiri 216. — Osmanlı tüccarlarının tâbiyet değiştirmesi 217. — Devlet adamlarının modern ekonomi hakkında bilgiden mahrum oluşları 217. — Yabancı Devletlerden borçlanma 217.
2 — Ziraat ve köylü 218. Ferdî toprak mülkiyetinin yokluğu 218. — Mal ve iş güvenliği yokluğu 218. — Yed-i vahid usulünün zararları 219. — Yolsuzluk 219. — Tanzimatın arifesinde köylüyü ve ziraati ilgilendiren yenilikler 220. — Gülhane Hattının
ilânından sonra ziraat teşkilâtı 221. — Ziraatin kalkınmasında Devletin halka yaptığı yardım 223.— Arazi kanunnâmesi "Memlûke toprakları,, 223. — Mîrî ye topraklan 224. — Mevkufa toprakları 224. — Metruk topraklar 225. — Mevat topraklar 225. — Arazi kanunnâmesinin karakteri 225. — Abdülmecit
devrinde ziraate genel bir bakış 226 3 — Sanayi 236.
Genel şartlar 236. — Eski sanayiin durumu 238. — iş teşkilâtı 238. — Gedikler 238. — Sanayi çeşitleri 239. — Dokuma sanayinin çöküşü 239. — Yeni bir dokuma sanayii kurma teşebbüsleri 241. — Maden sanayü Madenlerin işletilmesinde güçlükler" 243. — Kömür madeninin keşfi 244. — Maâdin mevzuatı 245. — 1861 Maâdin Nizamnamesi 246. — "Maden kömürü havzası 248. — Demir, kurşun, bakır ve daha başka madenler 248. — Devlete ait ağır sanayii 249. — Diğer sanayii dalları "Kâğıt sanayii,, 250. 4 — Ticaret 250. Tanzimat öncesi devirde ticaret şartları ve şekilleri hakkında bir hatırlatma 250. — Ticaretin gelişmesine engel olan âmiller 250. — Ticareti korumak için alman tedbirler 251. — Tanzimat devrinde ticaret 253. — Yeni ticaret şartları 253. — Dış ticaret "Osmanlı-İngiliz ticareti 256. — Osmanlı-Fransız ticareti 258. — Osmanlı-Avusturya ticareti 258. — Osmank-Rus ticaret münasebetleri 259. — Osmanlı imparatorluğunun diğer devletlerle ticaret münasebetleri 259. — Dış ticaret hakkında netice 259. 5 — Bayındırlık hareketleri 261. Tanzimat adamlarının bayındırlık zihniyeti 261. — Karayolları 261. — Yol yaptırılması için teşebbüsler 262. — Demiryolları 263. — Denizyolları 264. — Sahil fenerleri 266. — Telgraf 266. — Bayındırlık hareketleri hakkında netice 267.
XIII. CEMİYET DURUMU VE CEMİYET ALANINDA DEĞİŞMELER
Cemiyetin bünyesi 268. — Türk ve fslâm cemiyetinin hususiyetleri 269. — Türk-lslâm cemiyetinin sosyal sınıflan 271. — Müslüman olmayan halkın durumu 273. — Müslümanlarlarla müslüman olmayanlar arasındaki farkların kaldırılması 274. — Rüşvet ve iltimasla mücadele 275. — Cemiyet hayatında yeni telâkkiler ve âdetler 278. — Fes ve püskül nizamı 279.
XIV. ABDÜLMECÎT DEVRt HAKKINDA NETİCE
Umumi netice 279. — Yeni bir hukuk devleti kurma teşebbüsü 280. — Padişahın yeni durumu 281. — Sadrazamın yeni durumu 281. — Yeni bir ordunun kurulması 282. — Mülkî idarede yenilik 282. — Adalet sisteminde değişiklik 283. — Yeni Eğitimin kurulması 284. — Ekonomi ve Bayındırlık 285. — Cemiyeti alanında yenilikler 288. — Yabancı devletlerin yenilik hareketlerinde rolü 286.
IV. KRONOLOJİ CEDVELÎ
XV. BİBLİYOGRAFYA
XVI. GENEL İNDEKS
|
Baskısı tükendi
