Tercüme ve Tıpkıbasım
Farsçadan Çeviren: İsmail AKA
Çevirisini yaptığımız Ca'ferî b. Muhammed el-Hüseynî'nin Tarih-i Kebir adı ile bilinen eseri, Petersburg Devlet Kütüphanesi'nde (Pers. Nov. Serija 201, eski kataloga göre III, 2-10) bulunmakta olup, katalogda Tevarih-i Enbiya ve Mülûk adı ile kaydedilmiştir. Eser ilk defa 1936 yılında V. V. Bartol'd'un terekesi arasında bulunan yazı ile ilim alemine tanıtılmış, onun bu makalesi W. Hinz tarafından aynı yıl içinde Almanca'ya, almanca'dan ise Mehmet Altay Köymen tarafından Türkçe'ye çevrilmiştir.
|
Timurlular Devri üzerindeki çalışmalarıyla tanınan Prof. Dr. İsmail Aka’nın Farsçadan çevirdiği bu eser, aynı zamanda metnin yazma nüshasından tıpkıbasımını da içermektedir. Yazar ve eserine dair mütercimin bir girişiyle başlayan eser, Timurlular devri tarih çalışmaları için önemli bir kaynaktır. Aslında altı bölümlük olan eserin son ve altıncı bölümü Timur ve oğulları zamanına tahsis edilmiştir. Çeviri de bu bölümün çevirisidir. Eserde Timur’un yaşça üçüncü oğlu olan Emîrânşah döneminden Şahruh döneminde müellifin yaşadığı zamana kadarki olaylar anlatılmaktadır. Dipnotlarla gerekli karşılaştırma ve açıklamaların eklendiği metin Timur dönemi üzerinde çalışacak araştırmacılar için önemli bir kitaptır.
|
ÖNSÖZ YAZAR VE ESERE DÂİR METNİN ÇEVİRİSİ
Ordu Alayının Yedi Yıllık Sefere Çıkması, Azerbaycan, Suriye ve Rûm (Anadolu) Üzerine Yürümesinin Zikri Ömer Şeyh'in Oğlu İskender'in Moğol Tarafına Gitmesinin Zikri Büyük Emir'in Gürcistan'a Yönelmesinin Zikri Ömer Şeyh Oğlu Pîr Muhammed ve Kardeşi Rüstem'in Irak'a Gitmelerinin Zikri Şeyh Barak'ın Oğlu Şirvan ve Öldürülmesi Hikâyesi Sultan Ahmed ve Kara Yusuf Olayının Zikri Büyük Emir'in Gürcistan'a Yönelmesi, Gürgin ve Gürcü Canıbek ile Savaşmasının Zikri Ordunun Sivas Tarafına Dönmesi Sivas'ın Fethi Ablistan (Elbistan)'a Asker Gönderilmesinin Zikri Malatya'nın Ele Geçirilmesinin Zikri Büyük Emir'in Suriye'ye Yönelmesinin Sebepleri Büyük Emir'in Suriye Tarafına Yönelmesinin Zikri Ordunun Ayıntab Yöresine Gitmesi Büyük Emir'in Haleb'e Gitmesi ve Haleb'i Ele Geçirmesinin Zikri Hama Kalesi'nin Ele Geçirilmesi ve Humus'un Fethinin Zikri Ordunun Dımaşk Üzerine Yönelmesinin Zikri Ferec'in Büyük Emirî Öldürmek için Fedailer Göndermesi ve Fedailerin Öldürülmesinin Zikri Büyük Emir in Dımaşk'a Hareketinin Zikri Büyük Emir'in Mısır Sultanı ile Savaşması ve Galip Gelmesinin Zikri Dımaşk'ın Ele Geçirilmesinin Zikri Emirzâde Emîrânşah, Emirzâde Şahruh ve Süleyman Şah'ın Ken'an'a Gönderilmesi Büyük Emir'in Mardin'e Yürümesi'nin Zikri Ordunun Bagdad ve Gürcistan Üzerine Gitmesi ve Alıncak'm Fethi Ordunun Dârusselâm Bağdad'a Yürümesinin Zikri Büyük Emir'in Azerbaycan'a Yönelmesinin Zikri Büyük Emir'in Rûm (Anadolu) Tarafına Yönelmesinin Zikri Ordunun Kayseri ve Ankara Üzerine Yürümesi Büyük Emir'in Yıldırım ile Savaşının Zikri Büyük Emir'in Yıldırım ile Savaşı ve Galip Gelmesinin Zikri Emirzâdeler ve Beglerin Anadolu Şehirlerine Gönderilmelerinin Zikri Ordu Alayının İzmir'e Yönelmesinin Sebebi Eğirdir Kalesinin Ele Geçirilmesinin Zikri Kara Tatarlar ve Onların Durumunun Zikri Ülkelerin Oğullara Verilmesinin Zikri Beylekân'ın İmar Edilmesinin Zikri İskender Şeyhî Olayının Zikri Ordu Alayının İskender'in Üzerine, Çelav Tarafına Yönelmesinin Zikri Halil Sultan ve Şad Mülk un Zikri Büyük Emir'in Otrar'da Ölümünün Zikri Büyük Emir'in Vasiyeti Sultan Hüseyin'in Muhalefeti Emirzâde Ömer ve Cihanşah-1 Cakü Olayı Ömer Şeyh Oğlu Pir Muhammed'in Zikri Ömer Şeyh Oğlu Rüstern'in Zikri Ömer Şeyh Oğlu İskender Gıyâseddîn Badas Oğlu İdiku Celâyirli Sultan Ahmed'in Zikri Sebzvârlı Sultan Ali'nin Zikri Toga Temür Han Oğlu Pirek Padişah'ın Zikri Hezârgeri Seyyidlerinin Zikri Pîr Muhammed, İskender ile Rüstem'in, Ebûbekir ile Savaşmak Üzere Hareket Etmeleri ve Bozguna Uğramaları Halil Sultan'ın Sultan Hüseyin'i Emirzâde Cihangir'in Oğlu Pîr Muhammed ile Savaşmak Üzere Göndermesinin Zikri Ebûbekir'in İsfahan'a Gelmesi Halil Sultan'ın Cihangir Oğlu Pîr Muhammed ile Savaşının Zikri Halil'in Ordusunun Buhara'ya Yürümesinin Zikri Pîr M Tâz'ın Hisar-ı Şadman'a Gelmesi İraklıların Ayaklanması Cihangir Oğlu Pîr Muhammed'in Pîr Ali Tâz Tarafından Öldürülmesi Kaydu'nın Pîr Ali Tâz ile Savaşması Kaydu'nun Bedehşan Tarafına Yürümesinin Zikri Halil Sultan'ın Hudaydâd Hüseynî'nin Oğlu ile Savaşmak Üzere Endican'a Yürümesinin Zikri Pirek Padişah, Said Hoca ve Abdüssamed'in Ayaklanmalarının Zikri Pirek Padişah'ın Cani Kurbanîler ile Astarâbâd'a Dönmesinin Zikri Sulduz Mahmud ve Cani Kurbanîlerin Dâmgân Tarafına Gitmelerinin Zikri Hezârgeri Seyyidlerinin Dâmgân'a Gelmeleri Mirza Şahruh'un Pirck Padişah ile Savaşmak Üzere Gelmesi ve Astarâbâd'ı Ele Geçirmesi Emirzâde Ömer'in Ayaklanması ve Öldürülmesinin Zikri Rüstern ve İskender'in Şiraz'ı Kuşatmak İçin Gitmelerinin Zikri Pır Muhammed'in Rüstern ile Savaşmak Üzere Ordu Derlemesi ve Galip Gelmesi İsfahan'da Veba Salgınının Zikri Kara Yusuf'un Ebûbekir ile Savaşı ve Emirzâde Eınîranşah'ın Öldürülmesi Ebûbekir'in İdiku'nun Oğullan ile Savaşmasının Zikri İdiku Oğlu Üveys'in Ebûbekir ile Savaşmak Üzere Gelmesi ve (Ebûbekir'i) Öldürmesi Ömer Şeyh Oğlu Pir Muhammed'in Huzistan Tarafına Giderek O Bölgeyi Ele Geçirmesinin Zikri Şeyh Nurcddîn ve Hudaydâd Hüseynî'nin İşbirliğinin Zikri Ömer Şeyh Oğlu Pir Muhammed'in Kirman'a Yönelmesi ve Öldürülmesinin Zikri Ömer Şeyh Oğlu İskender'in Saltanatının Zikri Tsfahanlıların Ayaklanması ve Şeyh İbrahim-i Lunbânî'nin Oğlu Selmarı İskender'in Mu'tasım ile Savaşı ve (Mu'tasım'ın) Öldürülmesi Yezd'in Ele Geçirilmesinin Zikri Halil Sultan'ın Hapsedilmesi Şahruh'un Mâverâünnehr'e Yönelmesinin Zikri Cete'nin Gelişi, Hudaydâd'ı Öldürmeleri ve Halil Sultan'ın Kurtanlmasının Zikri İsfahan'ın Ele Geçirilmesi ve Rüstem'in Bozguna Uğramasının Zikri İskender'in Sircan ve Kirman Şehrine Yönelmesinin Zikri Şahruh'un Fars ve Irak Taralına Yürümesi Şiraz İleri Gelenlerinin Ayaklanması ve Öldürülmelerinin Zikri Şahruh'un Ordusunun Isfahan Önlerine Gelmesinin Zikri Muhammed-i Saruk'un İskender'den Ayrılması, Pîr Ali'yi Yakalayarak Şahruh'a Göndermesinin Zikri Eberkûh'un Ele Geçirilmesinin Zikri Yezd'in Ele Geçirilmesi ve Turmuş'un Boyun Eğmesinin (İl Olması) Zikri Şeyh Muhammed-i Saruk'un Ayaklanmasının Zikri İsfahan'ın Ele Geçirilmesi ve İskender'in Hapsedilmesinin Zikri Şahruh'un Şiraz'a Yönelmesinin Zikri Herafta Kale İnşa Edilmesi İbrahim Sultan'ın Baykara ile Vuruşması, (Emirzâde İbrahim Sultan'ın Yenilerek) Eberkûh'a Gitmesi ve (Baykara'nın) Şiraz'l Ele Geçirmesinin Zikri İskender'in Öldürülmesi ve Şahruh'un Ordusunun Şiraz'a Gelmesinin Zikri Şahruh'un İkinci Defa Trak'a Gelmesi, Baykara'yı Hapsetmesi ve Şiraz'ı Ele Geçirmesinin Zikri Ordunun Emir Gıyâseddîn Alike, Emir Hasan Sûiî,Emir Yusuf-i Celil, Emir Fâzıl ve Begleıie Kirman Şehrine Gitmesinin Zikri Bu Yıl Çeşitli Ülkelerde Meydana Gelen Olayların Zikri Şahruh'un Kandahar Tarafına Yönelmesi, Kaydu ve Baykara'nın Hapsedilmesinin Zikri Ordunun Azerbaycan'a Yürümesinin Zikri Bâyezid Kalesi'nin Ele Geçirilmesinin Zikri Adileevaz Kalesi'nin Ele Geçirilmesinin Zikri Ordunun Şuşter Tarafına Gitmesinin Zikri Şahruh'un Semerkand'a Gitmesinin Zikri Ordunun İkinci Defa Azerbaycan'a Gitmesinin Zikri Miı /a; İskender ile (Mirza) Ebû Said Arasında Meydana Gelen Savaşın Zikri Şahruh'un Üçüncü Defa Azerbaycan'a Yürümesinin Zikri Kaplan Kalesi'nin Ele Geçirilmesinin Zikri Van Kalesi'nin Ek; Geçirilmesinin Zikri Ordunun İskender'in Ardınca Gitmesi Kaplan Kalesi'nin Ele Geçirilmesinin Zikri İskender ile Kara Osman'ın Savaşı ve Kara Osman'ın Ölümü Alıncak Hikâyesinin Sonu ve Barış Ordunun Şirvan'a Yürümesinin Zikri Sinan Ordusunun Gece Baskını Padişah Seyfeddîn ve Kardeşi Turanşah'ın Zikri Padişah Seyfeddîn'in Herat'a Gitmesinin Zikri İskender'in Rûm (Anadolu) Tarafından Azerbaycan'a Dönmesinin Zikri İskender'in Cihanşah ile Savaşmasının Zikri Cihanşah'ın Alıncak'a Gelmesinin Zikri Elraf Haberleri, Dımaşk ve Yöresi, Rûm'a (Anadolu) Kadar Fırat ve Dicle Irmağı Kıyısı ve Bagdad ile İlgili Haberlerin Zikri Ayşe Sultan ile Sultan Mes'ud b Suytırğatmış'ın Evlenmesinin Zikri Emir Yusuf'un Hâkimiyeti, Onun Emir Çakmak'a Karşı Harekete Geçmesi ve Çakmak'ın Onu Tahttan İndirerek Kendisinin Tahta Oturması ve Çakmak'ın Saltanatının Zikri Emir Korkmaz'ın Mısır'a Gelmesi, Melik Zâhir'e Karşı Muhalefeti ve Hapsedilmesinin Zikri Sudun Muhammedi'nin Mekke'ye ('Ütmesi ve Mescid el-Haram, Mescid-i Medine, Mescid-i Aksa ve (Mescid-i) Halil'in Onarılmasının Zikri Çeşitli Yöreler ile İlgili Haberlerin Zikri Rûm (Anadolu) Sultanı Yıldırım Bâyezid'in Torunu Murad Beg'in Frenkler ile Savaşı Macaristan Hristiyanlarının Murad Beg ile Savaşı ve Müslümanların Galip Gelmesinin Zikri Kara Yusuf'un Oğlu Emir Cihanşah'ın Gürcistan Tarafına Gitmesi ve Bu Ülkeyi Ele Geçirmesinin Zikri Mu'şâşa'â ve Onun Cezayir (Adalar) ve Huveyze'de Ayaklanmasının Zikri Kara Yusuf Oğlu İsfend'in Gelişi ve Mu'şâşa'â'nın Bozguna Uğramasının Zikri Emir Keyûmers'in Ayaklanması, Yusuf Hoca ile Savaşı ve Emir Abdulali'nin Öldürülmesinin Zikri Keyûmers'iıı Ayaklanmasından Dolayı Şahruh'un Ordusunun Firuzkûh Tarafına Gitmesinin Zikri Sultan Mııhammed Bahadırın Saltanaümn Başlamasının Zikri Şehzade (Sultan Muhammed'in) Hacı Hüseyin-i (Tarumî) ile Savaşı, Galip Gelmesi, Hacı Hüseyin'in Öldürülmesi, Heınedan ve Gâverûd'un Ele Geçirilmesinin Zikri Hacı Hüseyin ile Savaş ve Onun öldürülmesinin Zikri (Sultan Muhammed'in) Askerlerinin Keyûmers ile Savaşmasının Zikri Isfahan İleri Gelenlerinin Şehzade Sultan Muhammed'in Yanına Sığınmalarının Zikri Şehzade Sultan Muhammed Bahadır'm -saltanatı ebedi olsun-Ordu Alayının İsfahan'a Gelmesinin Zikri Şalını h ve Şehzade (Sultan Mııhammed) Arasında Ayrılığın (Vahşet) Başlamasının Zikri Şahruh'un Irak Tarafına Yönelmesinin Zikri Şehzade (Sultan Mııhanıırıed)'in -Allah saltanatım dâim etsin-Fars'a Gitmesi ve Şiraz'ı Kuşatmasının Zikri Hazret-i Hakan (Şahruh)'ın Irak Tarafına Gelmesinin Zikri
BİBLİYOGRAFYA DİZİN TIPKIBASIM
|