Tuhfetü'l-İhvan XVI. Yüzyıldan bir Katibin Sergüzeşti (İnceleme - Tenkitli Metin)

Osmanlı Dönemi müelliflerinin kendi hayatlarını müstakil olarak anlattıkları eserler çok fazla değildir. Özellikle 16. asır ve öncesinde bu gibi anlatılar bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar azdır. İnsanın başından geçen olayları anlatan yazı/tür” anlamına gelen ‘ser-güzeştnâme’ kelimesi, Osmanlı edebiyat geleneğinde kalem oynatılan ve ben-anlatılarıyla doğrudan ilişkili olan bir edebi türdür. 16. asrın ikinci yarısını Osmanlı payitahtını mesken tutan bir kâtibin kaleminden çıkmış olan Tuhfetü’l-İhvân bu türün öncü örnekleri arasında yer alır.

Şehzade Mehmed’in 1582’de gerçekleştirilmiş sünnet şenliği için bir surnâme kaleme almış olan Bosnalı İntizâmî tarafından manzum olarak telif edilen eser, çocukluk yıllarından başlayarak ‘koca’yıp gözden düştüğü yıllara kadar, şairin hayatını büyük oranda macera merkezli kesitler üzerinden anlatarak geniş bir otobiyografisini verdiği gibi ‘klasik çağ’ın izlerini taşıyan II. Selim ve III. Murad devrine dair birçok konu ve kişiyi kapsar. Özellikle Sokullu Mehmed Paşa ve ailesi ile ilgili özgün bilgilerin bulunduğu eser Osmanlı dönemi Balkan coğrafyasının yer adları ve dili açısından da önemli bir kaynaktır.