XVI. Asırda Anadolu'da Alevilik

İçindekiler

BİRİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ

İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ

KISALTMALAR

GİRİŞ

GENEL HATLARIYLA OSMANLI-SAFEVÎ İLİŞKİLERİ

BİRİNCİ BÖLÜM

ANADOLU’DA KIZILBAŞLIK

I- Anadolu’da İtikadî Buhran: Mehdîlik İddiası

II- Anadolu’da Kızılbaş Çoğunluğu Olan Yerler

III- Safevî Sempatizanı Aşiretler

IV- Gizli Kızılbaşlar

V- Kızılbaş Oğlu Kızılbaşlar

VI- Kızılbaş Taraftarlığı İle İtham Edilenler

VII- Kızılbaş Osmanlı Askerleri

VIII- Kızılbaş Halifeleri

IX- Kızılbaşlık (Rafz) Âdet ve Alâmetleri

X- Kızılbaşların Genel Psikolojisi

XI- Kızılbaşlara Yönelik İthamlar ve İsnat Edilen Suçlar

1-Ahlâksızlık, Zina

2-Hırsızlık ve Hırsız Yataklığı

3-Namazı Terk, Namaz ve Oruç Bilmemek

4-Gece-Gündüz Saz ve Sözle Meşgul Olmak

5-Ebubekir-Ömer-Osman Düşmanlığı

6-Sünnet-i Resûlü Hafife Almak

7-Peygambere, Hulefâ-i Râşidîne ve Sahâbeye Küfür ve Buğz Etmek

8-Hulefâ-i Râşidîne ve Müslümanlara İhanet ve Düşmanlık

9-Müslümanlara “Yezit” Demek

10-Şarap İçmek

11-Safevîlere Yardım ve Sadaka Toplamak

12-Safevîler Lehine Casusluk

13-Sahte Para Basmak

İKİNCİ BÖLÜM

ANADOLU’DA KIZILBAŞ TAKİBİ

I- Kızılbaş Takibinde Başbuğ Tayini

II- Kızılbaş Takibinin Teşviki

III- Defter Harici Kızılbaşların Takibi

IV- Takipten Kaçanların Vakıf, Mülk, Serbest Tımarlar ve Hass-ı Hümâyûna İlticâsı

V- Düzmece Şah İsmail ve Pîr Sultan Olayı

VI- Kızılbaşları Teftiş Yöntemleri

1- Hak Üzere, Dikkat ve İhtimam ile, Hukuka Uygun Olarak

2- Gizlice ve Açıkça

3- Gizlice

4- A’yân-ı Vilâyet ile Yetkili, Tarafsız, Sünnî ve Güvenilir Kimselere Sorma

5- Yüzleştirme

6- Bizzat Kendilerinin ya da Sicil Sûretlerinin İstanbul’a Gönderilmesi

VII- Kızılbaşları Ele Geçirme Yöntemleri

1- Her Ne/Hangi Yolla Olursa

2- Hüsnü Tedbirle/Tedârikle

3- Hüsnü Tedârikle Gizlice

4- Teftiş Bahanesiyle

5- Suçüstü

6- Birer Bahane/Töhmet/Yol ile

VIII- Kızılbaşların Cezalandırılma Yöntemleri

1- Başka Töhmet ile Hakkından Gelme

2- Sicil Ettirdikten Sonra Siyaset

3- Tedricen Haklarından Gelme: Küllî Telef-i Nefs Olma Korkusu

4- Aslâ Mecâl Vermeden Başka Bahâne ile Hakkından Gelme

5- Kızılırmağa Atıp Boğma

6- Suç Mahallinde Hakkından Gelme

7- İbret Olması İçin Hakkından Gelme

8- Başka Töhmet ile Hapsetme

9- Hukuk Neyi Gerektiriyorsa Yerine Getirme

10-Zaman Aşımına Uğramayan Hakların Alınmasından Sonra Cezalandırma

IX- Kızılbaşlara Verilen Cezalar

1- Sürgün

2- Hapis

3- Kürek Mahkûmiyeti

4- Siyaset, Hakkından gelme

5- Recm

X- Kızılbaş Takibinin İstismarı

1- Mahallî Görevlilerin (Kadı, Naip, Sübaşı, Muhzır, Bölükbaşı vs.) Zulmü

2- İftira

3- Müfterîlerin Cezalandırılması

4- Kızılbaşların İhbarı ve Muhbirler

5- Kızılbaş Takibinde Taassup Korkusu

6- Taassup Örnekleri

XI- Kızılbaş Takibinde Rüşvet

XII- Kızılbaş Takibinin Savsaklanması: Ehl-i Fesadın Himaye Edilmesi

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ANADOLU’DA SAFEVÎ PROPAGANDASININ TESİRLERİ

I- Mezhebî Tesirler

II- Sosyal Tesirler

III- Kültürel Propaganda: Râfızî Kitapları

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

KIZILBAŞLARA KARŞI OSMANLI POLİTİKALARI

I- Osmanlıların Kızılbaş Halife ve Müritlerine Bakışı 105

II- Osmanlı İstimâlet Politikası

III- Osmanlıların Sünnîlik Politikası

1- Dinî ve Sosyal Müesseselerin Desteklenmesi

2- Halvetîliğin Desteklenmesi

3- Bektaşîliğin Desteklenmesi

4- Emirle Mescit Yaptırılması

IV- Anadolu’da Osmanlı Casusları

V- Tekkelerin Kontrolü

VI- Siyasî Politikalar

1- İran’a Göçü Engelleme Çabaları

2- Safevî Topraklarında Karşı Casusluk

3- Safevî Elçilerinin Kontrolü

4- İranlı Hacıların Kontrolü

VII- Ekonomik Politikalar

1- Kıymetli Madenler ile Harp Âletleri ve Bunların Îmâlinde Kullanılan Madenlerin İran’a Geçişinin Engellenmesi

2- Kızılbaş Katledenlere Dirlik Verilmesi

3- Rûm Yiğitlerine Dirlik Verilmesi

4- Kızılbaşlara Dirlik Verilmemesi

5- Göçebe Türklerin At ve Silahtan Arındırılması

VIII- Askerî Politikalar

1- Osmanlı Doğu Sınırında Safevî Korkusu

2- Arap-İran-Gürcü Sınırlarının Kontrolü

3- Safevî Topraklarına Akınlar Düzenlemek

XIX-XVI. Asırda Anadolu’da Alevî-Sünnî Farklılaşması

SONUÇ

BİBLİYOGRAYA

EK I- Belgelerin Çeviri Yazıları

DİZİN

EK II-Belgelerin Fotokopileri

EK III-Türkiye’de Bektaşî ve Alevîlerin Oturdukları Yerleri Gösterir

Harita